Η περίφημη Παγκάλειος ρήση «Τα λεφτά τα φάγαμε όλοι μαζί, πολίτες και πολιτικοί.», την οποία ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης διατυμπανίζει παντού τον τελευταίο μήνα και προσπαθεί να τεκμηριώσει λέγοντας ότι οι πολίτες ζητούσαν ρουσφέτια όλα αυτά τα χρόνια, είναι η αφορμή του σημερινού κειμένου. Ορμώμενος, λοιπόν, απ’ αυτήν τη φράση αλλά και απ’ την έσχατη αποκάλυψη του Γιούνκερ περί διεφθαρμένου λαού, θα προσπαθήσω να αναλύσω το φαινόμενο ‘’διαφθορά στην ελληνική κοινωνία’’.
Ο όρος διαφθορά είναι συνώνυμος της ανηθικότητας και της εξαχρείωσης. Η ανηθικότητα και η εξαχρείωση ενέχουν έννοιες όπως η δωροδοκία, η υφαρπαγή, η προδοσία. Γιατί όταν δωροδοκείς ή δωροδοκείσαι, υπεξαιρείσαι δημόσιο χρήμα, προδίδεις με λίγα λόγια την εμπιστοσύνη κάποιου, δε μένει παρά να χαρακτηριστείς ανήθικος και διεφθαρμένος. Τέτοια χαρακτηριστικά έχουν ως επί το πλείστον οι πολιτικοί. Επομένως, με μια καθαρά σημασιολογική προσέγγιση, η διαφθορά μαστίζει κατά κύριο λόγο τους πολιτικούς. Στα πλαίσια της δεοντολογίας και της δικαιοσύνης ανήθικος μπορεί να χαρακτηριστεί και κάποιος που ανέχεται την ανηθικότητα. Δε θα μπω όμως στη διαδικασία να χαρακτηρίσω διεφθαρμένο τον ελληνικό λαό επειδή ανέχτηκε τη διαφθορά τόσων χρόνων από μέρους των πολιτικών και τους ψήφισε ξανά και ξανά. Αυτός ο φαύλος κύκλος ξεπερνάει το φάσμα της ανηθικότητας και πλησιάζει περισσότερο αυτό της ηλιθιότητας.
Το ψάρι, ως γνωστόν, βρωμάει απ’ το κεφάλι. Αυτό ταιριάζει με την άποψη μου ότι η εξουσία διαφθείρει και είναι υπεύθυνη για πολλά δεινά. Ένας άνθρωπος χωρίς εξουσία, όσο ανήθικος και να ‘ναι, δεν μπορεί να βλάψει σχεδόν κανένα. Όσο περισσότερη εξουσία έχει στα χέρια του κάποιος, όμως, τόσο ισχυρότερη είναι η τάση του στη διαφθορά αλλά και η δυνατότητά του να την εξαπλώσει. Ο ρους της ιστορίας μας έχει διδάξει πολλάκις ότι τη νοοτροπία, τη στάση και το στίγμα ενός λαού το δίνει ο εκάστοτε ηγέτης του. Οι αρχαίοι μακεδόνες δεν ήταν γεννημένοι στρατηλάτες αλλά έφτασαν μέχρι την Κίνα λόγω της φιλοδοξίας και των ικανοτήτων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι αρχαίοι ρωμαίοι δεν ήταν θιασώτες του «Άρτος και θεάματα» αλλά τα απολάμβαναν επειδή τους τα προσέφεραν απλόχερα οι αυτοκράτορες για να είναι ευχαριστημένοι κι εφησυχασμένοι. Οι Γερμανοί δεν ήταν εγκληματίες, αντισημιτιστές και φασίστες αλλά ασπάστηκαν τη φιλοσοφία των Ναζί εξαιτίας της προπαγάνδας του Χίτλερ. Οι Έλληνες δεν ήταν βασιλικοί αλλά το 31% του ελληνικού λαού ψήφισε υπέρ της βασιλευόμενης δημοκρατίας στο δημοψήφισμα του 1974 γιατί έτσι ήταν μαθημένοι. Σε ένα αντίστοιχο δημοψήφισμα σήμερα, το ποσοστό αυτό θα ήταν πολύ χαμηλότερο. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα κι αν δεχτούμε ότι ο ελληνικός λαός είναι διεφθαρμένος, οι πολιτικοί είναι υπεύθυνοι γι’ αυτό.
Τη λογική του ρουσφετιού, της μίζας, και της φοροδιαφυγής, λοιπόν, την καλλιέργησαν όλοι σχεδόν οι κυβερνώντες της περιόδου της μεταπολίτευσης και τη μεταλαμπάδευσαν στον ελληνικό λαό. Φρόντισαν να διορίσουν κόσμο στο δημόσιο για να κρατούν δέσμιους τους ψηφοφόρους. Μοίρασαν μερικά επιδόματα για να κλείσουν στόματα. Ανέχτηκαν τη φοροδιαφυγή για να μπορούν ανενόχλητοι να απολαμβάνουν τα κέρδη απ’ τις μίζες και τις παράνομες δοσοληψίες τόσων χρόνων. Τα σκάνδαλα του χρηματιστηρίου, της Siemens, του Βατοπεδίου, των δομημένων ομολόγων είναι δείκτες χείριστης μορφής διαφθοράς. Η επαιτεία για δουλεία και διορισμό στο δημόσιο είναι δείκτης έκκλησης για μια καλύτερη τύχη. Οι μέσοι έλληνες πολίτες δεν οφείλονται για την κατάντια της ελληνικής οικονομίας –όπως λέει το στοματάκι του Πάγκαλου- ούτε είναι πρωτεργάτες της διαφθοράς. Με τα δώρα και τα επιδόματα πλήρωναν βασικές ή και δευτερογενείς ανάγκες της οικογένειας τους όλα αυτά τα χρόνια. Πλήρωναν τα φροντιστήρια των παιδιών τους μιας και η δημόσια παιδεία είναι ανάπηρη, τα φακελάκια των γιατρών για τις εγχειρήσεις των γονιών τους γιατί ο τομέας της υγείας είναι ασθενής και αγόρασαν κι ένα αυτοκίνητο για να μετακινούνται μιας και τα μέσα μαζικής μεταφοράς είναι ακόμα σε αρχέγονο στάδιο στη χώρα μας. Δεν έκαναν γάμους στα Four Seasons, ούτε είχαν λογαριασμούς σε offshore εταιρίες και καταθέσεις εκατομμυρίων. Κι έτσι να ήταν όμως, ας κλείνατε τις πόρτες των πολιτικών σας γραφείων όταν σας τις χτυπούσαν. Να μη βάζατε ταμπέλες «ανοίξαμε και σας περιμένουμε!».
Στην αρχαία Αθήνα, υπήρχε ο θεσμός του εξοστρακισμού, όπου οι πολίτες ψήφιζαν ποιος ήθελαν να εξοριστεί γράφοντας σ’ ένα όστρακο το όνομα του. Αυτός του οποίου το όνομα βρισκόταν γραμμένο σε περισσότερα από 6.000 όστρακα εξοριζόταν για μια δεκαετία. Στόχος της ψηφοφορίας αυτής ήταν η προστασία του δημοκρατικού πολιτεύματος από κάποιον πολίτη επικίνδυνο για την πόλη. Μια τιμωρία αποτελεσματική όσο και ατιμωτική για τον εξοστρακισμένο. Μια εφαρμογή αυτής της πρακτικής στη σημερινή ελληνική κοινωνία θα ήταν πολύ ορθή σκέψη. Προτείνω, μάλιστα, να μπορούμε σε κάθε όστρακο να γράφουμε περισσότερα του ενός ονόματα και να ξεκινήσουμε τον εξοστρακισμό τώρα. Ίσως έτσι να καθαρίσει λίγο η χώρα μας απ’ τη διαφθορά των ολίγων.
